علی هادي زاده
چکیده
تنوع روش هاي آبیاري و عوامل مختلف تأثیر گذار بر کار ایی سیستم هاي آبیاري و توسعه روز افزون آنها، انتخاب روش آبیاري مناسب، بخصوص در مراحل اولیه مطالعات را براي طراحان شبکه هاي آبیاري بسیار دشوار نموده است. در این تحقیق کلیه عوامل مهم و مؤثر برروش هاي آبیاري استخراج گردیده و میزان تأثیر هر یک بر سیستمهاي آبیاري ثقلی، قطره اي و شش سیستم متداول آبیاري بارانی بااستفاده از روش امتیاز دهی، ارزش گذاري شده است. گزینه برتر براساس بالاترین امتیاز حاصل از جمع جبري امتیازات هر یک از عوامل که مقدار صحیحی بین ۳- الی ۳+ می گیرند، انتخاب می شود. از مزایاي این روش کاربري آسان و عدم نیاز به اطلاعات زیاد و یا طراحی ، عملکرد سریع این روش در گزینشو همچنین صرفه جویی در وقت و هزینه هاي مطالعات می باشد. در انتهاي مقاله نمونه اي از نتایج گزینش سیستم آبیاري یکی از طرحهاي موجود ارائه گردیده است.
کلمات کلیدي
سیستم هاي آبیاري، گزینش، آبیاري تحت فشار، روش امتیاز دهی
مقدمه
محدودیت منابع آب و رشد روز افزون جمعیت، کشورهاي جهان را به بالا بردن تولید محصولات کشاورزي در واحد سطح و بهره وري بهینه از منابع آب و خاك با استفاده از روش هاي نوین آبیاري سوق داده است. با پیشرفت علم آبیاري و توسعه فنون ساخت تجهیزات آنها، بخصوص در آبیاري تحت فشار، روشهاي جدید جهت افزودن راندمان آبیاري در شرایط
مختلف ابداع گردید. بطور کلی سیستمهاي آبیاري متداول به دو دسته تحت فشار و ثقلی تقسیم بندي می شوند. سیستم آبیاري تحت فشار شامل آبیاري بارانی و قطره اي است و سیستم آبیاري ثقلی، بطور کلی، شامل آبیاري نواري، شیاري و کرتی می باشد. انتخاب این سیستم براي هر طرح باید به گونه اي انجام پذیرد که ضمن به حداکثر رساندن راندمان استفاده از آب و تطابق کامل با شرایط منطقه، هزینه ها و مشکلات بهره برداري و نگهداري را به حداقل برساند.
عدم گزینش صحیح سیستم آبیاري مناسب براي یک شبکه آبیاري، بخصوص در سیستم هاي آبیاري تحت فشار که به تجهیزات خاصی نیاز دارند، موجب اتلاف وقت و هزینه بسیار در مراحل مختلف طراحی و اجرا، و چه بسا غیر اقتصادي شدن طرح گردیده و در نتیجه موجب عدم بهره برداري بهینه و اتلاف منابع ارزشمند آب و خاك منطقه خواهد شد. در مراحل اولیه مطالعات شبکه آبیاري، معمولاً بدلیل کمبود اطلاعات و همچنین عدم پیشرفت طراحی ها و از طرفی تنوع سیستم هاي آبیاري، بخصوص در آبیاري بارانی، انتخاب گزینه هاي برتر جهت ادامه مطالعات بسیار دشوار و وقت گیر می باشد. در روش ارائه گردیده می توان با استفاده از آمار و اطلاعات پایه و عمومی از منطقه طرح شامل اطلاعات آب، هوا، خاك و الگوي کشت و
همچنین شرایط اجتماعی و فرهنگی مردم منطقه نسبت به انتخاب گزینه هاي مناسب و طبقه بندي آنها از میان شش روش آبیاري بارانی متداول و مقایسه آنها با روشهاي آبیاري ثلقی و قطره اي اقدام نمود. این روش قابل توسعه براي کلیه روشهاي آبیاري خواهد بود.
